Stres – ze względu na współczesne tempo życia, presję społeczną oraz natłok obowiązków – zaczął być nieodłącznym elementem naszej codzienności. Wielu z nas poszukuje skutecznych metod poprawy samopoczucia i radzenia sobie z napięciem psychicznym. Najprostszym, a jednocześnie jednym z najbardziej efektywnych rozwiązań, jest sport.
Istnieje coraz więcej badań wskazujących, że regularna aktywność fizyczna pomaga radzić sobie z napięciem, wspiera budowanie odporności psychicznej i wzmacnia ciało. W „Podręczniku Polskiego Forum Profilaktyki” pod redakcją prof. dr. hab. Piotra Podolca podkreślono, że niewystarczająca aktywność fizyczna może prowadzić do ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, złego samopoczucia, przewlekłego zmęczenia oraz zaburzeń nerwicowych. Dlatego warto zadać pytanie: dlaczego sport tak skutecznie wspiera psychikę, jakie mechanizmy za tym stoją oraz jakie korzyści przynosi osobom uprawiającym sport rekreacyjnie, jak i profesjonalnym sportowcom?
Antidotum na stres
Naturalną reakcją organizmu na wyzwania i zagrożenia jest stres. Oczywiście w niewielkich ilościach potrafi działać motywująco, ale jego przewlekła obecność może prowadzić do problemów zdrowotnych, fizycznych i psychicznych. W trakcie aktywności fizycznej organizm wytwarza endorfiny, potocznie nazywane hormonami szczęścia. Owe neuroprzekaźniki poprawiają nastrój, obniżają uczucie stresu oraz działają jak naturalne środki przeciwbólowe. Kortyzol, czyli hormon stresu, w nadmiarze szkodliwie oddziałuje na układ nerwowy, a regularne treningi wpływają na jego obniżenie.
Aktywność fizyczna ułatwia nam utrzymanie równowagi w autonomicznym układzie nerwowym. Poprzez ruch sprawniej przechodzimy ze stanu „walki” lub „ucieczki” do stanu relaksu i regeneracji. Zdecydowanie się na przejście trzydziestu minut zamiast podjechanie kilku przystanków komunikacją miejską, czyli umiarkowany wysiłek, może już znacząco wpłynąć na poprawę samopoczucia. Bieganie, które zyskało miano „medytacji w ruchu”, jest skutecznym przykładem sportu redukującego stres. W trakcie biegu wiele osób doświadcza pełnego skupienia i harmonii między ciałem a umysłem, nazywanym stanem flow, co sprzyja regeneracji psychicznej.
Budowanie własnej wartości
Sport nie daje nam tylko ulgi w chwilach stresu, jest także narzędziem do budowania odporności psychicznej. Ludzie aktywni fizycznie wykazują lepszą zdolność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, jak i większe poczucie kontroli nad swoim życiem. W momencie, w którym zaczynamy ćwiczyć, wyznaczamy sobie cele i nie ma znaczenia, czy to przebiegnięcie pierwszego kilometra, czy osiągnięcie nowego rekordu na siłowni. Każde małe zwycięstwo wzmacnia poczucie własnej wartości. Aktywność fizyczna pozwala nam zobaczyć nasze możliwości, a przy tym daje konkretne, mierzalne dowody. Wpływa to pozytywnie na obraz samego siebie.
Sport uczy młodzież determinacji, wytrwałości i dyscypliny, pokazując, jak ciężka praca i poświęcenie prowadzą do osiągnięcia najwyższych celów. Sport to pokonywanie trudności, zmęczenia, bólu czy chwilowych porażek. Przez te wszystkie wyrzeczenia uczymy się radzić sobie z presją, nawet tą narzucaną przez nas samych, i akceptować niepowodzenia jako część drogi do celu. Regularne treningi czy udziały w zawodach uczą konstruktywnego pokonywania porażek. Możemy w takich sytuacjach przeanalizować przyczyny niepowodzenia i wyciągnąć wnioski na przyszłość. Umiejętności te przekładają się na codzienność w strefie osobistej i zawodowej.
Sport a depresja
Od dawna ważnym elementem terapii psychologicznej, szczególnie w leczeniu zaburzeń nastroju takich jak depresja czy stany lękowe, jest sport. Badania przeprowadzane na przestrzeni ostatnich lat dowodzą, że aktywność fizyczna skutecznie łagodzi objawy depresji. Działa to na kilku poziomach. Zwiększa produkcję serotoniny i dopaminy (substancji chemicznych w mózgu odpowiedzialnych za odczuwanie szczęścia) oraz zmniejsza poziom kortyzolu w organizmie, który często jest podwyższony u osób cierpiących na depresję. WHO rekomenduje aktywność fizyczną trwającą ok. 45 minut 3 razy w tygodniu dla osób chorujących na depresję.
Szczególnie pomocne okazały się dyscypliny takie jak pilates czy joga, które łączą ruch z medytacyjnym skupieniem. Poziom lęku również jest skutecznie obniżany poprzez ruch fizyczny. Organizm uczy się regulować reakcje stresowe, co przekłada się na większą stabilność emocjonalną, o czym pisze Jakub Stefaniak w artykule „Wpływ Aktywności Fizycznej na Zdrowie Psychiczne”.
Z życia sportowców
Wielu wybitnych sportowców mówi otwarcie, że sport nie tylko pomógł im osiągnąć sukcesy zawodowe, ale także stał się narzędziem do radzenia sobie z osobistymi problemami. Ich historie mogą stanowić inspirację dla każdego, kto zmaga się z trudnościami psychicznymi.
Michael Phelps, legendarny pływak, który zdobył dwadzieścia osiem medali olimpijskich, otwarcie mówi o swoich zmaganiach z depresją i lękami. W wywiadach przyznawał wielokrotnie, że treningi były dla niego formą terapii. Phelps angażuje się obecnie w promowanie zdrowia psychicznego, zachęcając innych do korzystania ze sportu jako sposobu na poprawę samopoczucia. Jedna z najwybitniejszych tenisistek świata, Serena Williams, podkreśla, że to właśnie sport nauczył ją radzenia sobie z presją i negatywnymi emocjami.
Życie codzienne
Młodzi ludzie są aktualnie jedną z grup, która jest najbardziej narażona na stres związany z presją szkolną, oczekiwaniami rodziców, oceną rówieśników czy wyborem ścieżki zawodowej. Regularna aktywność fizyczna pomaga radzić sobie z natłokiem emocji poprzez wyrzucenie z siebie negatywnych uczuć oraz budowanie zdrowych nawyków. Zarządzanie czasem własnym jest również rozwijane dzięki ruchowi, a jak wielu z nas wie z autopsji, obecnie odczuwamy wieczny brak czasu.
Młodzi sportowcy często muszą godzić obowiązki szkolne z zajęciami sportowymi, co uczy odpowiedzialności i organizacji. Sporty zespołowe szczególnie wspierają rozwój umiejętności społecznych. Wspólne cele i treningi uczą współpracy, wzajemnego wsparcia oraz radzenia sobie z konfliktami.W publikacji Tomasza Nesteraka „Edukacja włączająca i aktywność fizyczna uczniów” podkreślono, że aktywność fizyczna wpływa na rozwój kompetencji społecznych dzieci, takich jak współpraca, komunikacja i rozwiązywanie konfliktów. Sport jest zarówno jednym z najłatwiejszych jak i najbardziej dostępnych dla każdego narzędzi wspierających zdrowie psychiczne i radzenie sobie ze stresem. Aktywność fizyczna wpływa na nas na wielu poziomach – od poprawy nastroju, przez regulację emocji, aż po budowanie odporności psychicznej. Sport to inwestycja w samego siebie, która przynosi korzyści na całe życie. Nie musi to być wysiłek wyczynowy, wystarczy mała zmiana naszych przyzwyczajeń. Spacer, przejażdżka na rowerze czy rekreacyjna joga wystarczą, by zauważyć poprawę samopoczucia i większą odporność na codzienne wyzwania.
Źródło zdjęcia: pixaby
